LEKCJE FILMOWE: Powiększenie

Seans w cyklu LEKCJE FILMOWE, czyli JAK CZYTAĆ KINO. Przed seansem rozmowa filmoznawców - Anity Skwary i Mariusza Ciszewskiego.

"Powiększenie" to jedno z ponadczasowych arcydzieł kina - w czterdzieści lat po premierze film Michelangelo Antonioniego wciąż pozostaje jednym z najbardziej intrygujących i wpływowych dokonań w dziejach sztuki filmowej.

Akcja toczy się "swingującym Londynie" lat 60., w środowisku artystycznej bohemy. Bohaterem jest wzięty fotograf mody imieniem Thomas (David Hemmings); otaczają go asystenci, modelki, dziewczyny szukające szczęścia, znudzone gwiazdy rocka, barwni, młodzi ludzie z towarzystwa. Thomas pracuje jak maszyna i równie intensywnie używa życia - jest młody, przystojny, bogaty, a jednocześnie cyniczny, beznamiętny i wewnętrznie wypalony. Pewnego dnia fotograf wałęsa się po parku robiąc przypadkowe zdjęcia. Dostrzega w oddali mężczyznę i kobietę. Para zachowuje się dziwnie; być może kłóci się, albo ze sobą flirtuje. Thomas robi im serię zdjęć. Zostaje zauważony przez kobietę (Vanessa Redgrave), która natarczywie domaga się, aby fotograf oddał jej film. Bohater oczywiście odmawia; po powrocie do pracowni wywołuje kliszę i robi odbitki. Dostrzega na nich szczegóły, które pozwalają podejrzewać, że w parku doszło do morderstwa, którego dowody zostały utrwalone na zdjęciach. Kolejne, coraz większe powiększenia utwierdzają Thomasa w domysłach, ale bohater wciąż nie jest pewien, co rzeczywiście zobaczył i sfotografował. Fotograf wraca na miejsce domniemanej zbrodni, zaciekle pracuje nad wydobyciem szczegółów z kliszy; odkrycie prawdy staje się jego obsesją - ale prawda cały czas mu się wymyka.

Kiedy "Powiększenie" wchodziło w połowie lat 60. na ekrany do kin ustawiały się kolejki. Część widzów była zainteresowana obejrzeniem kolejnego dzieła MICHELANGELO ANTONIONIEGO, który dzięki takim filmom jak "Czerwona pustynia", "Przygoda" czy "Zaćmienie" dał się już wcześniej poznać jako jeden z najbardziej wytrawnych, ale i najtrudniejszych mistrzów kina epoki. Innych zaciekawiła współpraca reżysera z kultowym argentyńskim pisarzem Julio Cortazarem, na którego opowiadaniu w swobodny sposób oparty został scenariusz (Cortazar pojawia się zresztą w filmie w epizodycznej roli). Prawdziwe tłumy przyciągnęła jednak otaczająca film aura skandalu. Antonioni pokazywał hedonizm i dekadencję legendarnego "swingującego Londynu", który w latach 60. symbolizował szczyt mody i wyrafinowania. Jeszcze silniejszym magnesem były sceny erotyczne, które w czasie premiery filmu uchodziły za najodważniejsze, jakie kiedykolwiek pojawiły się w kinie głównego nurtu. Według dzisiejszych standardów erotyka w "Powiększeniu" wydaje się relatywnie niewinna, sam film wciąż jednak fascynuje i przyciąga kolejne pokolenia widzów. Antonioni zaproponował historię wielopoziomową, opowieść o śmierci duszy w społeczeństwie nieopanowanej konsumpcji i pogoni za przyjemnością, traktat o poszukiwaniu prawdy, która okazuje się pojęciem relatywnym, niemalże złudzeniem, a także rzecz o artyście, który za pomocą swego kunsztu usiłuje zmierzyć się niejednoznacznością rzeczywistości - i ponosi klęskę. Złota Palma w Cannes dla "Powiększenia" była jednym z najbardziej oczywistych werdyktów w dziejach festiwalu. Obraz Antonioniego mimo upływu lat pozostaje wciąż aktualny, współczesny i otwarty na nowe interpretacje - to jeden z tych filmów, który każdy widz musi odkryć sam dla siebie.

Urodzony w 1912 roku Michelangelo Antonioni uważany jest za klasyka współczesnego filmu. Wielki rozgłos przyniosła mu w 1960 roku wspomniana "Przygoda" - film, którego pokaz na festiwalu w Cannes stał się prawdziwym skandalem, wywołując oburzenie publiczności. Kolejne tytuły ugruntowały pozycję reżysera jako jednej z największych indywidualności europejskiego kina. Najbardziej pamiętne spośród nich to: "Noc" (1961), "Zaćmienie" (1962), "Czerwona pustynia" (1964), "Powiększenie" (1966), "Zabriskie Point" (1969), "Zawód: reporter" (1974), "Identyfikacja kobiety" (1982). W 1995 roku reżyser, chory i sparaliżowany, zrealizował przy pomocy Wima Wendersa film "Po tamtej stronie chmur". W tym samym roku Amerykańska Akademia Filmowa przyznała mu Oscara za całokształt twórczości. Dwa lata wcześniej został laureatem europejskiego odpowiednika tej nagrody - Feliksa. W styczniu 1996 roku otrzymał jedno z najwyższych odznaczeń francuskich - Order Legii Honorowej.

(źródło: AleKino+)

Zwiastun