Pragnienie wolności przeciwstawione autorytarnej korporacji – oto dzieje zakonu krzyżackiego i Rzeczypospolitej, które ukształtowały mapę Europy Środkowej. To o nich opowiada film „Habit i zbroja” – fabularyzowany dokument w reżyserii Pawła Pitery. Scheda zakonu krzyżackiego wciąż rozpala wyobraźnię historyków. Dlaczego perfekcyjnie zorganizowany i bardzo bogaty zakon, upadł?

Film „Habit i zbroja” przedstawia dzieje państwa zakonnego i Rzeczypospolitej jako gigantyczną grę strategiczną, w której konkurują ze sobą różne wartości cywilizacyjne. Scenariusz Pawła Pitery i Jana Wróbla obejmuje 300 lat, od XIII do XVI wieku. Akcja fabularyzowanego filmu dokumentalnego z elementami animowanymi rozpoczyna się w XIII w. w Palestynie, gdzie  powstał Zakon NMP Domu Niemieckiego. Pokazuje kolonizację ziem pruskich nad Bałtykiem i budowę państwa zakonnego oraz okres jego prosperity. Przedstawia także wielką wojnę zakonu z Rzecząpospolitą w XV wieku, w tym bitwę pod Grunwaldem (1410 r.). Film kończy likwidacja państwa zakonnego na mocy II pokoju toruńskiego (1466 r.) i akces jego mieszkańców do Rzeczypospolitej Obojga Narodów w tzw. hołdzie pruskim.

Narratorem filmu jest Stacy Keach, aktor szekspirowski, filmowy i telewizyjny, doskonale znany polskiej publiczności (m.in. z filmów „Więzień nienawiści” i „Dziedzictwo Bourne’a”, czy serialu „Skazany na śmierć”) . W jego opowieść wpleciono sceny obrazujące życie codzienne zakonu, szczegóły stroju rycerskiego i sztuki walki. Film odkrywa tajniki ówczesnej architektury – rozwiązania techniczne stosowane w majestatycznych zamkach, których nowatorstwo zadziwia do tej pory.

Pierwsze zdjęcia do filmu produkcji polsko-niemiecko-litewskiej zostały nakręcone już w październiku 2015 roku w Polsce (na zamku w Malborku) oraz na Litwie, m.in. w przepięknie położonym zamku w Trokach, w puszczy między Trokami a Wilnem, w litewskich wioskach i skansenie.  W filmie zobaczmy także Toruń, Zamek Gniew, Grodzisk Owidz, Bazylikę Katedralną w Pelplinie, Pola Grunwaldzkie, Zamek Biskupów w Lidzbarku Warmińskim oraz Gdańsk (m.in. ulicę Mariacką, okolice Ratusza Głównego Miasta oraz panoramę, rozciągającą się z Ołowianki). 

Istotną rolę w powstaniu „Habitu i zbroi” odegrały grupy rekonstrukcyjne, które wykazały się niezwykłym zaangażowaniem. Dzięki nim na dużym ekranie zobaczymy nie tylko życie codzienne, ale też wydarzenia, które zapisały się na kartach wielkiej historii oraz towarzyszące im brutalne walki i grabieże.

W filmie wykorzystane zostały efekty specjalne, choćby do multiplikowania rycerzy, ale również do „ożywienia” sztuki tamtych czasów – malarstwa, witraży, map.